.
.
Ehlader Araştırma Bölümü
Sanal Âlemde Haber Okurken Şu 5 Kilit Soruyu Mutlaka Sorun!
يَٓا اَيُّهَا الَّذينَ اٰمَنُٓوا اِنْ جَٓاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَاٍ فَتَبَيَّنُٓوا
Ey iman sahipleri! Özü-sözü bozuk birisi size bir haber getirdiğinde, hemen araştırıp inceleyin/delil arayın! Yoksa bilgisizlikle bir topluluğu suçlar da yapmış olduğunuza pişmanlık duyar hale gelirsiniz
* * *
Gerçek haberi asparagas, fake (sahte/yalan) ya da dezenformasyon haberden ayırt etme yeteneğinizi güçlendirmek istiyorsanız; haberi okurken kendinize şu 5 soruyu sormalısınız:
1. Haberi Kim Yazdı?
Gerçek haberde, takip edilebilen, varlığı bilinen bir muhabir veya gazetecinin asıl adı her zaman referans ve haber kaynağı olarak anılırken asparagas, fake, söylentilerde böyle bir şey yoktur.
Tabi bu arada kaynak olarak verilen yazar veya konuşmacının biyografisini de mutlaka okumak gerekir.
Bu sayede haberin muhabir tarafından bilgi vermek için yazdığı bir haber mi, yoksa editörün kaleme aldığı teknik bir makale mi yoksa gerçekten asparagas ve fake haber gibi başka bir şey mi olduğunu anlarsınız.
2. Haber Ne Anlatmak İstiyor?
Gerçek haberler, tartışmalı bir konu hakkında olduğunda, genellikle takip edilebilecek gerçek ve güvenilir kaynaklardan alıntılanır.
Hâlbuki sahte haberler böyle değildir; sahte bir kaynak, sahte bir internet adresi vb. kanallar referans gösterilir. Biraz araştırma ve didiklemek haberin yanlışlığını ortaya çıkarmak için yeterli olacaktır.
3. Haber Ne Zaman Yayınlandı?
Haberin yayın tarihine dikkat ettiğinizden muhakkak emin olun. Hatta haberde "Son Dakika” ibaresine rastlarsanız daha fazla dikkat etmeniz gerekebilir çünkü fake veya reklam olma olasılığı daha da yüksektir.
4. Haber Nerede Yayınlandı?
Doğru ve önemli haberler genellikle saygın haber ajanslarında ve muteber sitelerde yayınlanır.
Haberi sosyal medyada ilk kez görüyorsanız, yeniden yayınlamadan ve başkalarına göndermeden önce doğru bir şekilde test etmeye ve sağlama yapmaya çalışmalısınız.
5. Haberi Okumak Sizde Nasıl Bir Duyguya Neden Oluyor?
Diğer tüm reklam haberleri gibi sahte haberler de duygularımızı yönetmek için tasarlanmaktadır.
Bu yüzden bir haber okurken çok rahatsız olursanız, arkanıza yaslanın ve derin bir nefes alın. Haberlerdeki iddiaları en az üç saygın haber ajansı veya medya kuruluşundan araştırın. Sonra haberin yalan mı gerçek mi olduğuna karar verin.
* * *
Her şeye çok çabuk inanmamak gerektiğinin farkında olun. Unutmayın haberler karşısında eleştirel düşünmekten daha iyi bir şey yoktur.
Haberleri okurken yukarıda yazdığımız 5 soruyu takip ederseniz, medya okuryazarlığınızı kademeli olarak geliştirebilirsiniz.
Bu arada eriştiğiniz ya da aldığınız haberleri iletme alışkanlığını en aza indirin ve bir şeyi değerlendirecek sabrımız yoksa o haberi iletmeyerek “Geçersiz Haber Döngüsünü” kırın!
.