.
.
Ehlader Araştırma Bölümü
İmanî Sebeplerin Uyandırılması
.
Masumlar’ın (as) beğenilen ahlâkî adetlerin eğitimi için kullandıkları yöntemlerden bir diğeri, imanın uyandırılması yöntemidir. Bu yöntemde Masumlar (as) öğrencilerin imanına ve dinî inançlarına bağlanarak ve bunları hareketlendirerek, öğrencileri ahlâkî davranışlara yöneltmektedirler.
Haram eğlencelere katılmamak ve bu eğlencelere uygun müzikleri dinlememek, dinî metinlerde üzerinde durulan İslâm’ın ahlâkî değerlerindendir. Bununla birlikte Masumlar (as) halkı bu ahlâka aykırı işlerden uzak durmaya özendirmek için onların iman kaynaklarından faydalanıyorlardı. Şu siyere dikkat ediniz:
*
Ebu Basir’den nakledildiğine göre onun devlette çalışan bir komşusu vardı. Haram yolla bir servet edinmişti ve geceleri haram eğlenceler tertipliyordu. Kadınlar şarkı söylüyor, gelenler de şarapla sarhoş oluyorlardı. Bu Ebu Basir’i çok rahatsız ediyordu. Bu yüzden Ebu Basir defalarca ondan bu yaptığından vazgeçmesini istemişti. Ebu Basir’in komşusu bu ısrarlar karşısında ona şöyle diyordu: “Ebu Basir, ben bu işlere yakalanmış birisiyim (ve bırakma gücüne sahip değilim) ama sen salim ve doğru yoldasın. Benim durumumu İmam’ın Ebu Abdullah’a (Cafer a.s.) açıkla, belki Allah beni bu durumdan kurtarır.”
Ebu Basir diyor ki: Ben Medine’ye gittiğimde bu durumu İmam Sâdık’a (a.s) anlattım. İmam şöyle buyurdu: “Kufe’ye döndüğünde komşun seni görmeye gelecek. Benim ağzımdan şöyle söyle: Bu işlerden elini çek, ben söz ve taahhüt veriyorum ki Allah seni cennete sokacak.” Ebu Basir diyor ki: Döndüğümde İmam’ın (a.s) verdiği sözü ona ilettim. O bana şöyle sordu: Gerçekten İmam Sâdık (a.s) öyle mi buyurdu? Ben “Evet” dedim. Birkaç gün sonra birisini yollayıp beni çağırdı. Girdiğimde gördüm ki çıplak olarak evinin kapısının arkasında duruyor. Dedi ki: Ey Ebu Basir, neyim varsa sahiplerine geri verdim, bana bir şey kalmadı.” Ben bazı arkadaşlarımdan ve kardeşlerimden onun öncelikli ihtiyaçlarını temin ettim. Birkaç gün sonra hasta olduğu haberini yolladı. Ziyaretine gittim ve tedavisi için uğraştım ama fayda etmedi. Can verirken bir ara bayıldı. Ayıldığında şöyle dedi: “Ebu Basir, İmam Sâdık (a.s) sözünü tuttu.” Ebu Basir diyor ki: Komşum bunu dedikten sonra öldü.[1]
Bu siyerde İmam (as), Ebu Basir’in komşusunun Allah’a meada ve cennete olan iman ve inancını uyandırarak onu yanlış işlerden alıkoymuş ve doğru işlere yönlendirmiştir.
* *
Rol Model ve Örnek Sunulması
Peygamberimiz (saa) ahlâkî değerlere öylesine ciddi bağlıydı ki Allah onu överek şöyle buyurmuştu:
“Muhakkak sen yüce bir ahlâk üzeresin.”[2]
Sonra halkı ona uymaya çağırarak şöyle buyurdu:
“Andolsun ki Allah’ın Resûlünde, sizin için uyulacak en güzel bir örnek var.”[3]
Peygamber’in (saa) kendisi de halkı kendisini örnek almaya çağırmaktadır. Emirü’l- Müminin (as) şöyle buyuruyor:
“Ben Peygamber’in ardında dolanıyordum, yavru devenin annesinin ardında dolanması gibi. Her gün ahlâkından birini bana öğretiyordu ve ona uymamı emrediyordu.”[4]
Peygamber (saa) Muaz’a da kendisini örnek almasını emrediyordu. Muaz şöyle diyor:
“Dedim ki: Ey Allah’ın Resulü, ne yapayım? Buyurdu: Ey Muaz, yakînde Peygamberine uy.”[5]
Emirü’l-Müminin Ali de (as) halkı Peygamber’i (saa) örnek almaya çağırıyor ve şöyle buyuruyordu:
“Pak ve temiz peygamberini kendine örnek al. Çünkü o örnek isteyene örnek, delil isteyene delildir. Allah katında en sevgili kullar, peygamberini örnek alarak ona uyan kimselerdir.”[6]
Örnek sunulması şu açılardan önem taşıyor: Evvela öğrenci ahlâkî davranışı amelen, yapılışındaki tüm ayrıntılarıyla ve inceliğiyle görmektedir. Bu yüzden sadece ahlâkî davranışın kendisini değil, meydana getiren şartları, başkalarında bıraktığı etkiyi ve diğer davranışlarla kıyaslandığındaki konumunu da görmektedir. İkincisi, örnek alınan kişide görülen ahlâkî amelin yapılabilirliği öğrenci için nesnel olarak isbatlanmaktadır. Bu da bazı ahlâkî davranışların ilk bakışta yapılabilirliğinin imkânsız görülebildiği durumlarda önem arz etmektedir. Üçüncüsü, örnek alınan kişinin ahlâkî davranışlarının güzelliğinin görülmesi, öğrencide ahlâkî davranışlar gösterme sebebi ve eğilimi oluşmasını ve kuvvetlenmesini sağlamaktadır.
Bu yöntemin günümüzde birçok taraftarı vardır. Örneğin karakter eğitimi yaklaşımı taraftarları şuna inanmaktadırlar:
“Öğrencilerin ahlâklı olmaları, okulların onlara ahlâkî faziletler eğitimi vermeleri şartına bağlıdır ve fazilet eğitimi için iyi ahlâkî örnekler sunulması lâzımdır. Bu yüzden bu yaklaşımda ahlâkî eğitimin temel yöntemlerinden biri ahlâkî örneklerin sunulmasıdır. Bu, okul çalışanlarının tümünün beğenilen ahlâkî özelliklere sahip olmaları gerektiği anlamındadır.”
- - - - - - - - - - - -
[1] Kuleynî; Kâfî, C. 1, s. 395.
[2] Kalem, 4.
[3] Ahzap, 21.
[4] Nehcü’l-Belağa, 192. Hutbe.
[5] Muhaddis Nurî; Mustedreku’l-Vesâil, C. 11, s. 195.
[6] Nehcu’l-Belağa, 159. Hutbe.