.
.
Ehlader Araştırma Bölümü
Sorunun cevabına geçmeden önce hatırlatalım ki, rızkı maddiyatla sınırlayan halkın algısının tersine rivayetler onu daha geniş bir manada ele almış ve ister maddî olsun ister manevî kapsamını Allah’ın bütün nimetleri olarak genişletmiştir. Sağlık, huzur, hac gibi farzları yerine getirme, iyi arkadaş vb. tümü rızıktır.
Bununla birlikte maddî rızık konusunda da hadis kitaplarında rivayetler vardır. Aşağıda onlardan birkaçını örnek veriyoruz:
1. Rızık Kazanmak için Çalışmak:
İmam Sadık (a.s) bu konuda şöyle buyuruyor:
“Kim az rızık peşinde olsa bu iş onun rızkının çoğalmasına neden olacaktır. Az rızkın peşinden gitmeyen çok rızkı da kaybeder.” [1]
2. Rızkın Çoğalması için Namaz ve Dua:
Bu konu el-Kâfihadis kitabında özel bir başlık altında ele alınarak[2]rızkın çoğalması hakkında dualar nakledilmiştir. Örneğin İmam Bâkır (a.s), Zeyd Şahham’a şöyle buyuruyor:
“Rızkın çoğalması için farz namazların secdelerinde şu duayı oku:
‘يَا خَيْرَ الْمَسْئُولِينَ وَ يَا خَيْرَ الْمُعْطِينَ ارْزُقْنِي وَ ارْزُقْ عِيَالِي مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسِعِ فَإِنَّكَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيم’
"Ey (kendisinden bir şey) istenenlerin en hayırlısı ve ey en hayırlı bağışta bulunan! Geniş fazlından bana ve aileme rızık ver, zira sen bağışta bulunanların en yücesisin.” [3]
Ashaptan biri uzun bir süreden sonra Peygamber Efendimizin (s.a.a) huzuruna müşerref olmuştu. Allah Resulü (s.a.a) “Bir şey mi oldu? Şimdiye kadar yanımıza gelmedin?” diye sorduğunda şöyle dedi: “Hastalık, fakirlik, muhtaçlıktan dolayı gelemedim.” Resulullah (s.a.a) ona şöyle buyurdu: “Hastalığını ve fakirliğini senden uzaklaştıracak bir dua öğretmemi ister misin?” Adam: “Ey Allah’ın Resulü, Allah’ın rahmet ve selamı senin üzerine olsun (elbette ki isterim).” Resulullah (s.a.a) buyurdu: “Şöyle de:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيُّ مِنْ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيرا
"Büyük ve yüce Allah’tan (gelenden) başka güç ve kuvvet yoktur. Yaşayan ve ölmeyen Allah’a tevekkül ediyorum. Hamd Allah’a ki oğul edinmemiştir kendisine, mülkte ortağı yoktur ve aciz olmadığından yardımcıya da ihtiyacı yoktur ve onu pek büyük bil, büyüklüğünü de bildir.” [4]
Ravi diyor ki: O adam bir süre sonra Peygamber’in (s.a.a) yanına gelerek “Ya Resulullah! Allah hastalık ve fakirliği benden giderdi.” diye arz etti.
3. Sabah Ezanıyla Güneşin Doğuşu Arasında Uyanık Olmak:
Muhammed b. Müslim, İmam Bâkır (veya İmam Sadık a.s) sabah namazından sonra uyumak konusunda sorduğunda şöyle buyurdu:
“Rızık o saatlerde dağıtılır. O saatte kimsenin uyumasını istemem.”
Yine İmam Bâkır (a.s) şöyle buyuruyor:
“Sabah uykusu uğursuzluktur ve insanın çehresini sarı ve çirkin gösterir. Böyle bir uyku, mübarek olmayan kimselerin uykusudur. Allah kullarının rızkını şafaktan güneş doğuncaya kadar paylaştırır.”[5]
4. Gece Namazı Kılmak:
İmam Sadık’tan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: Birisi İmam’ın yanında fakirlikten öyle şikâyet etti ki az kaldı sözü aç gezdiğine kadar götürecekti. İmam (a.s) ona “Gece namazı kılıyor musun?” diye sorduğunda adam “Evet” diye cevap verdi. Bunun üzerine İmam (a.s), orada olanlara şöyle buyurdu:
“Gece namazı kılıp da gündüz aç olacağını zanneden yalan söylemiştir. Doğrusu Yüce Allah gece namazıyla gündüzün rızkını üzerine almıştır.”[6]
Yerine getirildiğinde rızkın çoğalmasında etkili olan ameller çoktur. Biz bu kadarıyla yetiniyoruz.
Ancak rızkın azalmasına neden olan sebepler de var örneğin:
1. Niyet: Niyet rızkın azalmasında da çoğalmasında da etkilidir. İmam Ali (a.s) buyuruyor:
“İnsanın rızkı niyetine göredir.” [7]
Bu söz, niyetin rızkın azalıp çoğalmasında etkili olduğu manasına gelmektedir. Yani insan ailesini ve başkalarını rahat ettirmek niyetinde olursa, Allah onun rızkını artırır. Ama böyle bir niyeti olmazsa Allah da onu sıkar.
2. Rivayetlerde bazı şeylerin rızkı azalttığı belirtilmiştir.
İmam Ali (a.s) buyuruyor:
“Rızkı azaltan şeyler şunlardır: Evdeki örümcek ağını temizlememek, banyoda hacet gidermek, cenabet halde yemek ve içmek, ılgın ağacının çöpüyle diş arasını temizlemek, ayakta saçı taramak, çöpleri evde saklamak, yalan yere yemin etmek, zina, akşam namazıyla yatsı namazı arasında yatmak, güneş doğmadan yatmak, yalan konuşmayı adet edinmek, eğlenceli müzikleri çok dinlemek, muhtaç kimseyi akşam geri çevirmek, harcamalarda ölçüye dikkat etmemek, akraba ilişkilerini kesmek.”[8]
Allah Resulü (s.a.a) buyuruyor:
“Yirmi özellik rızkı azaltır: haceti gidermek için yataktan çıplak kalkmak, yemekten önce eli yıkamamak, ekmek kırıntılarına saygısızlık etmek, soğan ve sirke kabuğunu yakmak, evin kapısının çerçevesini yıkamamak, evi akşam süpürmek, evi elbisenin bir köşesiyle temizlemek, eli ve yüzü elbisenin koluyla kurutmak, akşamları bulaşıkları yıkamamak, su konulan kabın ağzını açık tutmak, camiden çıkmak için acele etmek, sabah erken çarşıya gidip akşama kadar orada kalmak, fakirlerden ekmek satın almak, evlada beddua etmek, elbiseyi giyinik halde dikmek, ışığı üfleyerek söndürmek.”[9]
[1] Kuleynî, Muhammed b. Yakup,el-Kâfi, c. 5, s. 250, hadis, 29, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, Tahran, hicri şemsi 1390.
[2] el-Kâfi, c. 2, s. 550, Babu’d-Dua Li’l-Rızık
[3] a.g.e. s. 551, hadis, 4.
[4] a.g.e. s. 551, hadis, 3.
[5] Tusî, Muhammed b. Hasan, el-İstibsar, c. 1, s. 350, hadis, 2, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, Tahran, hicri kameri 1390.
[6] Saduk, Muhammed b. Ali, Men La Yahduruhu’l-Fakih, c. 1, s. 474, İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin, Kum, hicri kameri 1413.
[7] Amedî, Abdulvahid b. Muhammed, Gureru’l-Hikem, s. 399, İntişarat-ı Defter-i Tebliğat, Kum, hicri şemsi 1366.
[8] Tabersî, Ebu’l-Fazl, Ali b. Hasan, Mişkatu’l-Envar, c1, s. 128, Kitaphane-i Haydariyye, Necef, hicri kameri 1385.
[9] Meclisî, Muhammed Bâkır, Biharu’l-Envar, c. 73, s. 314, hadis,1, Müessesetü’l-Vefa, Beyrut, hicri kameri 1404.
